Prinsipiu Radio Komunidade

0
1,645 views

Radio Komunidade husi Komunidade Ba Komunidade No Iha Komunidade

Iha organizasaun media hotu hotu, tantu mendia emprimi, hanesan jornal, online elektroniko hanesan radio telvizaun, sempre halao aktividads sira hanesan, kobertura, editing, no trasnmisaun.

Maie antes atu halao aktividades sira ne’e, primeiro tenke iha regras sira ne’ebe mak vigora iha organizasaun media sira hanesan mensiona iha lete, babain iha media komersial sira no media publiku, sempre iha estrutura ne’ebe bo’ot, maibe iha radio komunidade sira ninia estrutura ladun bo’ot, babain iha deit estrutra ne’ebe komportu husi konselho radio ho nia membro, jestor ho nia membrus sira mak hanesan, jestor rasik hanesan esecutiva, tuir fali administrasaun ho finanacas, koordenador programa,  reporter, operador/a editor  presenter ou lokutor/a ho tekniku, estrutra nune;e mak babain akontese iha radio komunidade sira, inklui radio komunidade maubisse mauloko.

Radio komunidade nu’udar radio ne’ebe iha karakteristika  diferente ho radio publiku, no radio komersiu, radio partidu politika no radio relijiaun.

Radio komunidade wainhira eziste iha participasaun husi komunidade no Radio komunidade sei fo sai informasaun kona ba saida mak komunidade precisa, no RKM nia orientasaun la buka lukru no RKM nia orientasaun prinsipal mak promove

RKM hanesan meus ida atu enkoraja komunidade hodi hat’o sira nia difikuldades liu husi dalan dialogo ne’ebe sai hanesan parte fundamental husi kultura demokrasia

RKM nu’udar estasaun radio ida ne’ebe ninia area kobertura ladun luan hanesan radio publiku no radio komersiu nomos radio media sira seluk inklui media onlain.

RKM iha nia estrutura ne’ebe diferente ho radio Publiku no Radio Komersiu, tamba radio komunidade nia nain mak komunidade.

Iha dalan oi-oin atu deskreve saida mak estasaun RKM. Exemplu: RKM bele fo sai programa radio tuir dialetu komunidade ne’ebe mak iha area kobertura. UNESCO iha nia livru manual “how to Do Community Radio” katak, “estasaun ida servi iha komunidade” kona ba komunidade no husi komunidade”

PRINSIPIU RADIO KOMUNIDADE:

Servi ba komunidade, Enkoraza demokrasia partisipatoriu, Fo biban ba membru komunidade atu espresa sira nia opiniaun partikular sira ne’ebe la iha asesu ba media masa/imprimi, Hetan sustentabilidade husi komunidade nia participasaun no la konsidera hanesan radio komersiu.

Nain no jestaun mak reprezentante husi komunidade, Promove komunidade nia produtu lokal sira liu husi dezemina informasaun, Hasae influensia informasaun ne’ebe mak los no balansu ba no iha komunidade nia laran, La hetan lukru no labuka lukru husi aktividades sira ne’ebe halao iha Estasaun RKM no Autoriza forum atu halo prog. Kultura lokal no dalen lokal sira.

ESTRUTURA ESTASAUN RADIO KOMUNIDADE

Wainhira estasaun RKM ida bele hamrik tamba iha nia estrutura rasik ne’ebe mak halao mandatu tuir regras ne’ebe mak determina tuir komunidade nia interese.

Estrutura basiku husi Radio Komunidade mak hanesan tenke iha klibur/konselho, manajer no voluntariu.

  • Klibur nia funsaun mak atu tau matan ba klalaok husi radio komunidade, no klibur hili diretamente husi komunidade ne’ebe maka radio komunidade partensi ba.
  • Mekanismu atu hili konselho tenke liu husi kongresu,
  • Klibur bele hili husi autoridade komunitariu. Exemplu iha radio RADEKA Jogja, konselho forma husi autoridade komunitariu, hanesan Chefe do suco, chefe aldeia, rep. juventude feto no mane, nune’e bele tau matan ba radio, maibe la signifika atu klibur interven diretamente ba servisu tomak iha radio, maibe atu taumatan deit ba servisu ne’ebe mak jestor ho voluntariu sira halao.

MEMBRU/ESTAFF RADIO KOMUNIDADE

Estaff radio komunidade kompostu husi estasaun manajer no estaff

Voluntariu mak hanesan koordenador programa, kor. Teknika, tezoreiru, reporter journalista no broadcaster.

KNA’AR NO RESPONSABILIDADE  JESTOR

Aktividade sira hotu ne’ebe Jestor halao responde diretamente ba klibur/konselho. Jestor tenke hato’o relatoriu finanseiru kona ba projeitu ka programa ne’ebe maka halo tiha ona iha estasaun radio kada fulan tolu dala ida ba ba konselho radio. Deskreve ho detalho aktividades sira iha estasaun radio ba konselho ho membrus sira.

Jestor mak iha responsabilidade ba rekrutamentu voluntariu sira  ne’ebe hakarak sai voluntariu iha radio, depois mak hato’o ba konselho. RKM sira Iha Timor-Leste akontese duni nune’e maibe ladun maksimu, tamba menus rekursu financeiru etc.

SERVISU OPERASAUN BA ESTASAUN RADIO KOMUNIDADE

Servisu hotu ne’ebe lao iha radio, klibur/konselho tenke fo fiar ba jestor. Tamba sa?

  1. Se konselho radio la permite staff radio atu kontribui ba klalaok radio maka, ema iha estasaun radio sente katak sira nia prezensa ne’e la vale/la importante.
  2. Se konselho Radio mak involvean liu iha estasaun, maka klibur sei labele halao kna’ar hanesan orgaun independente, ne’e bele halo komplikadu liu ba konselho atu rezolve karik mosu konflitu ruma, liu liu liga ho finanseiru
  3. Jestor tenke dezemvolve planu servisu no kria modelu negosio ou modelu bisnis ba estasaun radio nune’ebe bele sustenta radio, la signifika katak ho modelu bisnis ne’e buka lukru, maibe hodi bele hamoris radio, se karik komunidade la kontribui.

KNA’AR NO FUNSAUN VOLUNATRIU SIRA IHA RACOM

Staff voluntariu: Estasaun Radio Komunidade halao husi voluntariu sira ne’ebe rekruta husi jestor. Estaff tenke ser mai husi ema sira ne’ebe hela iha komunidade nia le’et no besik radio

Koordenador Programa: koordenador programa niresponsabilizasaun mak mak ba dezemvol programa ba nececidade komunidade, liu husi informasaun basiku sira mai husi komunidade.

Tekniku: grante kona ba ekipamentus hotu iha RKM ho kontroladu no regularmente no funsiona ho diak, liu his manutensaun ba ekipamentus

Tezourero: pessoal ne’ebe responsabiliza ba akuntabilidade no konfirma katak akuntabilidade preciza jere ho diak no transparensia.

Staff seluk:  mak hanesan, reporter, operador, aprezentador/a, sikurity no mos kliner. Ho objektivu apoiu liu husi kontribui informasaun ba koordenador sira, katak RKM nia aktivdades lao hela, liu liu koordenador programa.

PROGRAMAMASAUN

  • Estasaun RACOM tenke refleta nececidade husi komunidade
  • Programa tenke diversio (oi-oin) hanesankomunidade ne’e rasik.
  • Programa tenke inklui lian hotu ne’ebe mak koalia iha komunidade refere. (mambae, kemak makasae, nauete, galolen…..etc)….programa sira ne’e inklui:
  • Jornal informasaun (Estasaun RACOM tenke fo sai jurnal ka informasaun regularmente kada loron. Programa jurnalis tenke ser 90% husi lokal no inklui lian natural rasik iha komunidade no jornalis rfere tenke interasadu)
  • Programa kultura (Estasaun RACOM tenke selebra kultura lokal liu husi programa regular, ka fo sai prog. Kultural bebeik)
  • Tarjetu programa (Estasaun RACOM kompleta nececidade ne’ebe estasaun radio komersiu no estasaun radio publiku la iha. Bele produs programas segmentus espesifiku husi komunidade no ema hotu). Exemplu programa ba labarik bele fo sai iha radio no programa sira ne’e tenke apropriade. Iha RKM Maubisse halao parseria ho ONG Maubisse hari Futuru, halao programa labarik fulan ida dala ida.

KOMUNIDADE NE’EBE PARTE HUSI ETASAUN RACOM

  • Sentimentu komunidade sai nain ba radio komunidade sei fo impaktu positivu ba susesu Estasaun RKM.
  • Se membrus komunidade sente katak sira mak sai nain ba Estasaun RKM, sira sei involve-an maske servisu voluntariu, komunidade sei hola parte  ba programa ka halo doasaun orsamentu ba estasaun radio.
  • Presidente konselho ho jestor tenke servisu maka’as no servisu hamutuk no garante katak, komunidade mak sei halao papel sentral ba operasaun Radio .
  • Se estasaun RKM kompriende nececidade komunidade, tenke hakbesik-an ho komunidade regularmente, no iha dalan oi-oin atu hakbesik-an ba komunidade no faktus ne’e hatudu katak komunidade hakarak atu involve iha Estasaun RKM. Oinsa atu atu atinji lalaok estasaun RKM hanesan estasaun ne’ebe nain ba komunidade, depende ba jestaun abilidade konselho radio no jestor atu halo oinsa mak komunidade bele hakbesikan ba Easatan RKM.

FOKUS GRUP

  • Diskusaun fokus grupu, du’udar mekanismu diak ida atun hetan informasaun konkreta kona ba saida mak estasaun RKM halao.

MUDANSA SOCIAL

Estasaun Radio Komunidade bele sai pontu sentru atu halibur informasaun hodi fahe ba komunidade, ida ne’e bele kontribui no hasa’e ka aumenta konhecimentu komunidade liu husi aktividades ne’ebe mak radio halao iha studio laran no mos iha liur.

FUNDUS

Kustu ba operasaun estasaun radio komunidade kiik los. Geralmente, kustus inkluidu utilidades hanesan – eletrisidade no telefone, fundu reservadu hodi sosa sasan eqipamento ne’ebe mak at, kustu ba supply office (CDR, Pila, surat tahan) no kustu ba manutensaun geral. Atu bele garante sustentabilidade radio komunidade maka:

  1. Iha dalan oioin ba estasaun RKM atu hetan fundus. Dalan hirak ne’e mak hanesan tuir mai ne’e:
  2. Reklamasaun/Iklan:
  3. Grupu Negosio:
  4. Troka/Barter:
  5. Fund raising no Grant writing: Radio Komunidade bele buka fundus liu husi hakerek proposta ba doadores no bele hetan liu husi ONGs no ajensia governo balun ne’ebe mak fo tulun por exemplu (USAID, AusAID, UNDP, UNESCO, UNICEF, Search For Common Ground no seluk-seluk tan).

REDESERVISU NO FORUM KOMUNIDADE

Rede Servisu: Estasaun manager tenki regular halao kontakto ho duadores pontesiais no mos suportador sira liu husi telefone, internet ou bele hasoru malu personalmente.

Forum ba Komunidade: Estasaun radio komunidade bele forte wainhira hetan partisipasaun husi komunidade rasik. Atu bele atrai liu tan partisipasaun komunidade, estasaun radio komunidade bele atrai rona nain foun liu husi hamosu dialogo iha forum komunidade ho issue local.

FONTES BA SUPORTADOR SELSELUK

Ronan na’in/membrus komunidade

Eskolantes no universitario

SAIDA MAK ESTASAUN MANAGER PERSIJA ATU HATENE

kada estasaun manager tenki hatene konaba:

Se mak sira nia komunidade

Bisnis saida deit mak ejiste

ONGs, grupus no organijasaun saida deit mak ejiste iha ita bo’ot nia area estasaun radio

TREINAMENTU :

Treinamentu hanesan buat ne’ebe mak kritiku tebes hodi hetan susesu ba estasaun radio komunidade.

Gestaun/Managementu :

Estasaun radio komunidade tenser iha gerente ka manager ne’ebe interesadu atu dezemvolve nia skill iha gestaun. Manager ne’ebe susesu, tenki hatene oinsa atu dezemvolve planu servisu no modelu negosiu ne’ebe bele lori estasaun radio komunidade ba sustentabelidade.

JURNALISMU :

Treinamentu ba reporter husi radio komunidade, ne’e buat ida importante tanba komunidade fiar sira atu fahe notisias ne’ebe akuradu no balansu.

Estasaun Manager radio komunidade tenser aproveita treinamnetu ne’e, no konfirma katak reporter ne’ebe mak atende ka tuir ona workshop tenser transfere skill ba staff sira seluk.

INDIKADORES:

Buat ne’ebe dala barak doadores potesial sira  hare, molok atu investe iha estasaun radio komunidade ida mak, estasaun radio refere efektivu ka lae, hodi fo susesu wainhira responde ba nesecidade husi komunidade.

Iha dalan oi oin atu determina katak estasaun radio komunidade ne’e lao ka lae? Se lao karik halo oinsa mak  radio komunidade refere bele lao?

Tuir president Bill Sieming, ba organizasaun media developing Radio Partners, halibur hanoin ka ideias balun kona ba  buat ne’ebe nia fiar hanesan pasu esensial ba radio komunidade atu  serve komunidade efetivament no buat sira ne’e maka inklui hanesan tuir mai ne’e:

  • Estasaun Radio tenke iha missaun klaru
  • Estasaun radio tenke iha audensia definidu
  • Iha jeitu ka iha modelu kona ba aprezentasaun iha radio
  • Reputasaun husi radio komunidade tenke independente
  • Promove programa lokal no musikas sira.
  • Kria relasaun ho stakeholder sira, inklui konselho radio, staff, doador, reklamador no rona nain ne’ebe iha interese hodi enkoraja programa kreativu sira hanesan puisia, musika lokal, kultura lokal etc iha RACOM.
  • Iha independecia ba finanseiru
  • Klibur ka konselho tenke ativu iha radio
  • Kode etika  obrigatoriamente tenke esiste no estabelese iha RACOM ba jestor, ho staff ka voluntariu sira, perante halao kna’ar iha radio komunidade, nue’e la bele iha intervensaun pessoal ruma iha estasaun radio komunidade.

Papel radio komunidade importante tebes no precisa kritiku no iha obrigasaun fahe programa informasaun tantu lokal no nasional ba komunidade, konfirma katak komunidade ne’ebe hakarak hetan oportunidade hodi hola parte iha estasaun radio komunidade, ne’e importante tebes, tamba radio komunidade mai husi komunidade, ba komunidade no iha komunidade. signifika katak, informasaun hotu ne’ebe mai husi komunidade sei fila hikas fali ba komunidade, liu husi transmisaun.

Escritor Joaquim de Fatima Coutinho

Editor Joaquim de Fatima Coutinho

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments