Ko’operativa COCAMAU Kada Tinan Sosa Café Toneladas 400, Tinan ne’e Toneladas 80 Deit Impaktu husi Covid-19

0
227 views

Racom Maubisse : Maubisse riku café ho cha maibe seidauk dezemvolve ho diak, maske nune’e pelumenus iha seitor agrikultura liu liu hanesan café iha ona sinal diak balun ne’ebe komunidade agrikultor sira hamutuk ho parseiro hanesan PARCIC halao dezemvolvimentu ba café hodi bele atrai vijitante sira no lori ona Maubisse ba mundo.

Café ne’ebe Maubisse iha dadaun bele fan ba rai liur liu husi kompanhia rua ne’ebe halao hela servisu iha Maubisse mak hanesan PARCIC husi Japaun no CCT husi Amerika, nune’e bele sosa komunidade agrikultor sira nia café. Ho prezensa kompanhia internasional rua ne’e, PARCIC sosa deit mak café ne’ebe dulas mos ona ho kualidade diak, no iha sorin seluk CCT sosa café ho kulit mean, hafoin dulas mak transporta ba Dili hodi haruka ba rai liur.

Obhektivu husi kompanhia rua ne’e ida deit, mak hakarak kontribui ba ekonomia railaran, liu liu iha Posto Administrativu de Maubisse Municipiu Ainaro. Iha intervista ba Radio Komunidade Maubisse Mauloko, Jerente Ko’operativa Café Maubisse (COCAMAU) Henrique Conceição Nunes, hateten katak;

“Ko’operativa Café Maubisse kada tinan hamutuk ho PARCIC sosa café hodi exporta ba rai liur, liu liu ba nasaun Japaun, bele to’o toneladas 400, maibe tinan ida ne’e la exporta café ho toneladas ne’ebe bo’ot, tamba situasaun klima nomos moras mundial kovid-19, tamba ne’e ami exporta deit café ba rai liur, liu liu ba nasaun Japaun hamutuk toneladas 80, karik ba oin sei aumenta tan maibe tamba klima ho moras covid-19, entaun café barak mak sei iha hela grupo komunidade sira nia fatin, e aleinde ida ne’e Co’operativa café Maubisse, hasoru mos dezafius ida mak menus transporte, kondisaun Estrada iha terenu”

 Kompanhia PARCIC tama iha Maubisse tinan barak ona, servisu hamutuk ho tos nain sira hodi foka liu konaba oinsa dezemvolve café organika iha Maubisse, tamba ne’e ho Prezensa PARCIC iha Maubisse, importante tebes hodi ajuda to’os nain sira oinsa bele dezemvolve café iha Maubisse, nune’e bele atrai konsumidor sira iha rai laran no rai liur. Maske nune’e PARCIC sempre hasoru obstakulu, e ho obstakulu sira ne’e la hamate espiritu PARCIC nian hodi servisu hamutuk ho komunidade tos nain sira iha Maubisse liu liu komunidade tos nain café.

Liu tiha tinan lubuk ida, PARCIC hamutuk ho tos nain sira forma kooperativa ne’ebe hanaran Co’operativa Café Maubisse, nune’e komunidade sira mak jere rasik no hetan asistensia husi PARCIC, tamba ne’e mak Grupo Co’operativa Café Maubisse existe. Depois de PARCIC fo konfiansa ba COCAMAU, maibe obstakulu ne’ebe mak COCAMAU hasoru mak transporte, Estrada nomos osan.

Tamba ne’e Jerente COCAMAU Henrique Conceção haktuir katak;

“Ho prezensa PARCIC iha Maubisse ajuda tebes ami agrikultor sira oinsa mak hanorin ami konaba kuda no hadia café laran sira, e husi apoia ne’ebe mak PARCIC ofrece, ami hetan rejultadu diak, maibe difikuldades ne’ebe ami hasoru iha tereneu mak, Kuandu udan transporte labele asesu hodi tula komunidade sira nia café, maske nune’e ami nafatin servisu hamutuk ho PARCIC hodi bele buka meus oi oin, nune’e bele sosa komunidade sira nia café”.

Difikuldade seluk ida ne’ebe parte COCAMAU hasoru mos mak konaba iha tempu sosa café, tamba ne’e tuir Jerente COCAMAUN katak;

“Tempu café wainhira atu ba foti osan iha Banku BNCTL Aileu lori mai hodi sosa café, dala ruma ba to’o Aileu hodi foti osan ho montante 20,000 ba leten, BNCTL Aileu la atende tamba dehan iha Maubisse ho Ainaro mos banku BNCTL iha, maibe mai iha Maubisse dala ruma osan la to’o, entaun jerente ne’e dehan dalan nebe facil liu mak hakarak lakohi tenke foti osan iha Aileu hodi mai sosa café iha Maubisse, tamba hare ba distansia Aileu besik liu.

Husu konaba transporte nebe limitadu, tuir Jerente COCAMAUN ne’e katak; “Mehi atu iha kareta maibe kbit mak seidauk to’o, tamba ne’e sira servisu hamutuk hela ho PARCIC durante ne’e hodi apoia sira oinsa atu bele facilita nune’e transporta café husi terenu mai Maubisse, nune’e mos bele transporta ba Dili hodi haruka ba Japaun, no ida ne’e mak durante lao hela, e servisu hamutuk ho PARCIC durante ne’e diak tebes”.

Maske halao aktividade sosa café ne’e hasoru obstakuu, maibe sira buka meus oi oin hamutuk ho PARCIC hodi trannsporta café husi komunidade nia fatin iha suco 7 iha Maubisse mai Posto Administrativu Maubisse, nune’e bele haruka ba Dili, no café ne’ebe COCAMAU ho PARCIC sosa husi komunidade agrikultor sira iha Maubisse, kada kilo $ 2,10, ho kualidade diak e laos café kulit mean maibe café ne’ebe dulas ona husi grupo komunidade sira ne’ebe mak antes ne’e COCAMAU ho PARCIC forma ona.

Café sira ne’ebe COCAMAU sosa ne’e laos mai husi komunidade em jeral iha Maubisse, maibe COCAMAU ho PARCIC sosa deit café husi grupo sira,  no café nebe sosa husi komunidade suco 7 maka hanesan Suco Manetu, Suco Edi, Suco Manelobas, Suco Maulau, Aituto, Suco Maubisse Villa, inklui Suco Fatubessi.

Relasiona ho oinsa mantein nafatin kualidade café, tuir Jerente COCAMAU ne’e katak sira fo nafatin korajem ba komunidade sira atu garantia nafatin kualidade café nune’e bele atrai merkadu domestika no merkadu internasional, no Café nebe COCAMAU ho PARCIC sosa, hetan fundus husi kompanhia balun husi Japaun,  hanesan kompanhia ZENSHO.

Iha sorin seluk antes Jerente COCAMAU ne’e nafatin enkoraja ba grupo agrikultor sira katak;

“Maske ita agora tama hela iha situasaun moras kovid-19, nafatin fo hanoin ba grupo komunidade sira atu mantein kualidade café iha ida idak nia fatin no ida idak nia grupo, nune’e hodi bele atrai komprador sira, e mos iha tempu pandemia kovid-19 ne’e mantein nafatin distenasia social, uja maskra, fase liman bebeik  hodi bele prevenean husi moras covid-19”

Oinsa atu mantein nafatin kualidade café organika iha Maubisse, depende ba tos nain sira nia badinas, tamaba café mos parte ida husi ita nia nececidade loro loron, katak ho café ne’ebe kualidade no organika bele hasae rendimentu ekonomia iha familia e mos wainhira ita konsmu café ne’ebe ho kualidade diak bele fo sude diak ba ita. remata

Jornalista             :  Joaquim de Fatima Coutinho

Editor                    : Moises da Silva Magno

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments